Boşanmada mal paylaşımı, evlilik birliğinin sona ermesinin ardından, eşlerin evlilik süresince edindikleri mal varlığı değerlerinin kanunlar çerçevesinde paylaştırılmasıdır. Bu süreç, boşanma davasının kesinleşmesiyle başlar ve ayrı bir dava olan "mal rejimi tasfiyesi davası" ile yürütülür. Türkiye'de yasal mal rejimi, 01.01.2002 tarihinden itibaren "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi"dir. Bu rejim, evlilik içinde edinilen malların eşler arasında eşit olarak paylaşılmasını esas alır.

Bu Makalede Neler Var?

Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra görülür. Taraflar bu dava ile temelde üç tür alacak talep edebilir: Katılma Alacağı, Katkı Payı Alacağı ve Değer Artış Payı Alacağı. Paylaşım süreci şu adımlarla işler:

Öncelikle her eş, kendi kişisel mallarını geri alır. Bu mallar paylaşıma dahil edilmez.

Kişisel mallar ayrıldıktan sonra, evlilik içinde edinilen "edinilmiş mallar" belirlenir.

Bu edinilmiş malların toplam değerinden (artık değer), borçlar düşülür.

Kalan net değer (artık değer), kural olarak eşler arasında yarı yarıya (%50-%50) paylaşılır.

Kişisel Mal ve Edinilmiş Mal Ayrımı

Paylaşımın en kritik noktası, malların doğru sınıflandırılmasıdır.

Kişisel Mallar (Paylaşıma Dahil Olmayanlar):

  • Eşlerden birinin sadece kişisel kullanımına yarayan eşyalar (giysi, takı vb.).
  • Evlenmeden önce sahip olunan mallar.
  • Evlilik sırasında miras veya karşılıksız kazanma (bağış) yoluyla elde edilen mallar.
  • Manevi tazminat alacakları.
  • Kişisel malların satılmasıyla elde edilen "yerine geçen değerler".

Edinilmiş Mallar (Paylaşıma Tabi Olanlar):

  • Eşlerin çalışmalarının karşılığı olan edinimler (maaş, prim, ikramiye vb.).
  • Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının yaptığı ödemeler.
  • Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen maddi tazminatlar.
  • Kişisel malların gelirleri (Örneğin, miras kalan evin kira geliri).
  • Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Mal Paylaşımı Davası, Süresi ve Yetkili Mahkeme

  • Görevli Mahkeme: Aile Mahkemesi.
  • Yetkili Mahkeme: Boşanma davasına bakan mahkeme, mal paylaşımı davası için de yetkilidir.
  • Dava Açma Süresi (Zamanaşımı): Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.

Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı

Anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımına ilişkin açık ve net bir ifade yoksa (örneğin "taraflar mal rejimini tasfiye etmişlerdir" gibi), eşler daha sonra mal paylaşımı davası açma hakkını saklı tutarlar. "Başka bir talebim yoktur" gibi genel ifadeler, mal paylaşımından feragat anlamına gelmez.

Özel Durumlar: Zina, Kredi, Şirket Hisseleri ve Miras

  • Zina (Aldatma) Durumunda: Zina sebebiyle boşanmaya karar verilirse, hâkim aldatan eşin artık değerdeki pay oranını (katılma alacağını) hakkaniyete uygun olarak azaltabilir veya tamamen kaldırabilir.
  • Krediyle Alınan Mallar: Evlenmeden önce krediyle alınan bir malın (ev, araba vb.) kredisi evlilik birliği içinde ödenmişse, evlilik içinde ödenen taksitler "edinilmiş mal" kabul edilir ve bu ödemeler üzerinden diğer eşin alacak hakkı doğar.
  • Şirket Hisseleri: Evlilik birliği içinde edinilen şirket hisselerinin tasfiye (karar) tarihindeki değeri üzerinden paylaşım yapılır. Evlilikten önce var olan bir şirketin ise evlilik süresince elde ettiği kârı (temettü geliri) edinilmiş mal sayılır.
  • Miras ve Bağış: Eşlerden birine miras kalan veya bağışlanan mallar, o eşin kişisel malıdır ve paylaşıma dahil edilmez. Ancak bu mallardan elde edilen gelirler (kira, faiz vb.) paylaşıma tabidir.

Boşanmada Mal Kaçırma Nasıl Engellenir?

Bir eşin, mal paylaşımından kaçmak amacıyla boşanma davası öncesinde veya sırasında mallarını üçüncü kişilere devretmesi durumunda, alacaklı eşin haklarını koruyan mekanizmalar vardır:

İhtiyati Tedbir: Mal paylaşımı davası ile birlikte, davalı eşin malları üzerine satışı engelleyici nitelikte "ihtiyati tedbir" konulması talep edilebilir.

Aile Konutu Şerhi: Aile konutu olarak kullanılan taşınmazın tapu kaydına "aile konutu şerhi" konularak, diğer eşin rızası olmadan satılması engellenebilir.

Ekleme ve Dava Hakkı: Boşanma davasının açılmasından önceki bir yıl içinde yapılan karşılıksız devirler veya diğer eşin katılma alacağını azaltma kastıyla yapılan devirler, mal paylaşımında hesaba katılır. Eğer borçlu eşin malvarlığı alacağı karşılamazsa, malı devralan üçüncü kişiye karşı da dava açılabilir.